Romatizmal Hastalıkların Nedeni Havalar Olabilir mi?

Hava kirliliği ve iklim değişiklikleri romatizmal hastalıkları tetikliyor mu? İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Romatoloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Barış Gündoğdu, açıkladı.

Kronik sistemik romatizmal hastalık tanısı olan hastaların çoğu, hava durumundaki değişikliklerin (hava basıncı, nem, yağış durumu vb) eklem ve bel-sırt ağrılarını arttırdığına inanmaktadır. Bu konuda yapılmış az sayıda araştırmalarda, birbirinden farklı sonuçlar bildirilmiştir.

Kadınlar Hava Durumundaki Değişikliklere Karşı Daha Hassas

1990’lı yılların başında yapılan bir aylık bir çalışmada, 62 romatizmal hastanın; 16'sında romatoid artrit (iltihaplı eklem romatizması), 24'ünde osteoartrit (kireçlenme; iltihapsız eklem romatizması), 11'inde inflamatuvar artrit (ayırımlaşmamış iltihaplı romatizmal hastalık), 11'inde fibromiyalji (iltihapsız yumuşak doku romatizması) eklem ağrıları-şişlik ve günlük aktiviteler günlük hava koşullarındaki değişikliklerle karşılaştırılmıştır. 

Hastaların çoğunda; hava değişikliklerinin, eklem iltihabı belirtilerini arttırdığı saptanmıştır. Kadınlar, hava durumundaki değişikliklere karşı erkeklerden daha hassastır (yüzde 62 ve yüzde 37). 

İltihaplı eklem romatizmasındaki (romatoid artrit) ağrı; barometrik basınç ve sıcaklıktan, osteoartrit (kireçlenme); sıcaklık, yağmur ve barometrik basınçtan ve fibromiyalji de; barometrik basınçtan olumlu yönde etkilenmiştir. 

Bu sonuçlar; çoğu romatizmal hastanın, hava koşullarının günden güne hastalık belirtilerini önemli ölçüde etkilediği inancını desteklemektedir.

Kireçlenmesi ve İltihaplı Eklem Romatizması Olan Hastalar Etkilenebiliyor

2004 yılında yapılan bir çalışmanın amacı, romatizmalı hastalarda iklim koşullarının etkisini değerlendirmekti. Bu çalışmada 42 deneğin kontrol grubuna kıyasla, romatizmal hastalığı olan 92 hastayı (80 kireçlenme ve 12 iltihaplı eklem romatizması olan hasta) kapsıyordu. 

Ağrının değerlendirmesi ve fonksiyonel kapasite bir ay boyunca günlük olarak belirlenmiştir. Çalışılan iklim değişkenleri sıcaklık, nem ve barometrik basınç idi. Veriler, kireçlenme hastaların, basınçtaki düşüşe yanıt olarak eklem ağrısının arttığını göstermektedir, bu da düşük atmosferik basınç koşullarının bu hastalarda eklem ağrısını arttırdığını göstermektedir. 

Çalışma aynı zamanda bazı meteorolojik değişkenlerin, iltihaplı eklem romatizmasında ağrı oluşumunu etkilediğini, çünkü düşük sıcaklığın eklem ağrısı riskini artırdığını tespit edilmiştir. 

Bu nedenle; bu veriler ileride, bazı kireçlenmesi olan hastalar için ilaç tedavisi ve ilaç dışı tedavileri, tahmin edilebilecek hava koşullarına bağlı olarak, hastalıkla ilişkili eklem ağrıları ve fonksiyonel yetersizliklerden kaçınmak için değişiklik yapabilmenin mümkün olabileceğini göstermektedir. Böylece hastaların, yaşam kalitesini arttırmış oluruz.

Yağışlı Havalar Tetikliyor

Bu konu 2017 yılında bir başka çalışmada da araştırılmıştır. Araştırmada Amerika’da 65 yaşın üzerindeki 1 buçuk milyondan fazla hastanın, dahiliye bölümüne yaptıkları 11 buçuk milyon başvuru incelenmiş ve yağmurlu ve yağmursuz günlerde romatoid artrit, osteoartrit, spondiloz, intervertebral disk hastalıkları, veya travma ile ilgisiz hastalık tanısı olan hastaların eklem veya sırt/bel ağrısı nedeni ile dahiliye hekimine yaptıkları başvuruların o günkü tüm hekim başvurularına oranları karşılaştırılmıştır. 

Bu oran yağışlı günlerde yüzde 6.35, yağışsız günlerde ise yüzde 6.39 olarak bulunmuştur. Hastaların eklem şikayetlerinin başladığı gün hemen randevu alamayabileceği ihtimaline karşı, yağmur yağan ve yağmayan haftalar da karşılaştırılmış ve yağışlı haftalarda bir artış gözlenmemiştir. Aynı analiz sadece romatoid artrit tanılı hastalar için yapıldığında da durum değişmemiştir.

Hava Kirliliği Romatizmal Hastalıkları Tetikliyor!

Geçen yıl yayınlanan bir başka çalışmada ise kireçlenme, iltihaplı eklem romatizması ve iltihaplı omurga romatizması tanısı olan 96 erişkin hastada, iklimin ve hava kirliliğinin kronik romatizmal hastalıklar üzerine etkileri değerlendirilmiş. 

Kronik romatizmal hastalıklarda ağrı algılamasında net bir mevsimsel eğilim tespit edilmiştir. Bu çalışmada, sıcaklık ile ters bir korelasyon ve nem ile yine ters bir korelasyon yönünde bir eğilim saptanmıştır. İlk defa, kirlilik endeksleri ile pozitif bir korelasyon bulunmuştur. Yani hava kirliliği romatizmal hastalıkları tetikliyor diyebiliriz. 

Ayrıca, nemli ve soğuk havalarda ağrı gibi eklem belirtilerinde de artış gözlenmiş. Bu çalışmanın sonuçları hava koşulları ile romatizmalı hastaların ağrıları arasında bir ilişki olabileceğini göstermiştir. Daha önce yapılan çalışmalara göre çok fazla sayıda hastada yapılmış olması nedeniyle bu sonuçlar önemlidir. 

Hastaların doktor ofislerinde sıkça dile getirdiği ilişki muhtemelen hastaların bu konudaki inançlarına dayanan algıları ile ilgili olabilir. Öte yandan bu çalışmanın romatizmal ağrıların sadece yağışla ilişkisini araştırdığının altını çizmek gerekir. Havadaki nem oranı, hava basıncı ve hava sıcaklığı gibi faktörler için durum farklı olabilir. 

Sonuç olarak; günlük klinik uygulamada, birçok hasta eklem ağrısını hava koşullarına bağlamasına rağmen bu konuda yayınlanan çok az çalışma vardır ki çoğu sonuçları itibariyle birbiriyle çelişkilidir.